Căng thẳng Hoa Kỳ – Trung Quốc ngày càng gia tăng trên Biển Đông

Tàu sân bay USS Ronald Reagan của Hải quân Hoa Kỳ đang neo đậu tại Hồng Kông vào ngày 21 tháng 11, vài ngày sau khi một cặp máy bay ném bom B-52 của Mỹ bay qua Biển Đông đang tranh chấp. (Ảnh AP)

Căng thẳng trên Biển Đông ngày càng gia tăng khi Bắc Kinh tăng tốc quân sự hóa trong khu vực, động thái này đã làm dấy lên mối quan ngại về cuộc đụng độ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.

Những lo lắng xuất hiện trong bối cảnh Hoa Kỳ và các đồng minh đã tăng cường tuần tra hải quân và không quân trên biển đồng thời hủy các cuộc tập trận chung với Bắc Kinh, trong khi Trung Quốc đang xem xét yêu cầu tất cả các máy bay bay qua khu vực này phải tự xác định danh tính trước – một bước mà nhiều quốc gia sẽ có thể xem là mối đe dọa, theo Politico.

Cựu chiến lược gia CIA và chiến lược gia Lầu Năm Góc, ông Matthew Kroenig nói “Những đồng nghiệp người Trung Quốc nói với tôi một cách dứt khoát rằng nếu Mỹ tiếp tục đi thuyền và bay vượt quá không phận trên vùng biển của họ, Trung Quốc sẽ bắn hạ nó”. Những lời đó có lẽ chỉ là trò lừa bịp, nhưng nếu Trung Quốc bắn hạ máy bay Mỹ, thì cũng đến lúc leo thang bùng nổ.

Phát biểu tại diễn đàn an ninh ở Canada gần đây, Tướng Marine Joe Dunford, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ nói, việc thiết lập nhiều kênh quân đội để tránh xung đột là một trong những ưu tiên hàng đầu của ông, trong khi Washington và Bắc Kinh đang vướng trong cuộc chiến thương mại và chương trình hạt nhân của Triều Tiên.

Những gì chúng tôi làm là duy trì nguyên tắc tiến vào vùng biển quốc tế. Và ông nói các quốc gia vi phạm các quy tắc, tiêu chuẩn quốc tế và luật pháp nên biết rằng họ sẽ phải trả một cái giá cao hơn bất cứ điều gì họ hy vọng sẽ đạt được, ông Dun Dunford nói.

Trong vùng Biển Đông tranh chấp, các nhà lãnh đạo Bắc Kinh không nhận được sự ủng hộ khi mở rộng quân sự trên vùng biển trải dài hơn 1,3 triệu dặm vuông với hàng nghìn tỷ đô la hàng hóa mỗi năm. Những vùng biển bao gồm chuỗi quần đảo Trường Sa nơi Trung Quốc chiếm giữ phi pháp các rạn san hô và xây dựng các đảo nhân tạo.

Mặc dù năm 2015, Chủ tịch Tập Cận Bình nói trong Vườn hồng của Nhà Trắng rằng sẽ không quân sự hóa Trường Sa, nhưng gần đây Trung Quốc liên tục triển khai tên lửa đất đối không và các vũ khí cùng với các thiết bị khác. Đầu năm nay, hình ảnh vệ tinh cho thấy Bắc Kinh đã làm ít nhất 4 đường băng dành cho máy bay quân sự trên đảo Phú Lâm, cũng như các rạn san hô trong bãi đá Chữ Thập, đá Vành Khăn, và đá Subi

Vào tháng 6, Trung tướng Trung Quốc Hà Lôi đã thừa nhận trong hội nghị thượng đỉnh quốc phòng Shangri-La ở Singapore rằng Trung Quốc đang triển khai quân đội và vũ khí trên cả hai hòn đảo tự nhiên và nhân tạo ở quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa.

Hoa Kỳ và các quốc gia khác đã lên án việc mở rộng là vi phạm luật pháp quốc tế. Trong những tháng gần đây, các quan chức quân sự hàng đầu của Mỹ đã không nhân nhượng trước những hành động ngang ngược của Trung Quốc ở Biển Đông. Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ James Mattis đã thu hồi lời mời Trung Quốc tham gia cuộc tập trận quân sự hàng năm vào mùa thu năm nay, sau đó hủy chuyến đi dự kiến đến Bắc Kinh vào tháng 10.

Trong chuyến công du tới Việt Nam vào tháng 10, ông Mattis cho biết Washington rất quan tâm đến hành vi “săn mồi” của Trung Quốc và quân sự hóa ở Biển Đông. Ông rất quan tâm đến việc này và nó vẫn tiếp tục xảy ra mặc dù ông Tập cam kết không làm như vậy.

Các chuyên gia quân sự Trung Quốc cho biết, Bắc Kinh đang xem xét việc thiết lập một “khu vực nhận dạng phòng không”, sẽ yêu cầu tất cả các máy bay trong khu vực phải khai báo danh tính và điểm đến của họ. Hiện tại, các nhà lãnh đạo quân sự cấp cao của Mỹ tin rằng các lực lượng Hoa Kỳ vẫn có thể tiếp tục thúc đẩy sứ mệnh tự do hàng hải mà không gây ra cuộc đối đầu bạo lực nào.