Việt Nam khẩn cấp giải cứu ngành nuôi heo

Heo con được bày bán ở một chợ miến Bắc.

Lan Hương, phóng viên RFA

Tình hình giá heo hơi giảm xuống mức được cho là kỷ lục khiến người chăn nuôi lâm vào tình cảnh khốn cùng. Vấn đề nghiêm trọng đến mức lãnh đạo Việt Nam phải lên tiếng kêu gọi cả nước chung tay giải cứu cho ngành này.

Nguy cơ phá sản của người chăn nuôi 

Ghi nhận từ trong nước vào ngày 1 tháng 5 cho thấy giá heo hơi tại một số nơi trong nước hiện giảm xuống chỉ còn từ 15.000 đồng đến 17.000 đồng/kg. Nhiều trang trại nuôi heo, chủ trại phải rao bán đất, treo chuồng và bị xiết nợ. Nhiều hộ nông dân khác lâm vào tình cảnh heo còn trong chuồng mà không bán được, phải đi vay mượn để cho heo ăn, khiến người dân đã khốn cùng vì thua lỗ, lại lâm vào tình cảnh nợ nần. Đây được xem là cuộc khủng hoảng thịt heo lớn nhất tại Việt Nam trong hàng chục năm qua.

Đài Á Châu Tự Do vào chiều ngày 1 tháng 5 trò chuyện với anh Lý Hồng Vĩnh, một chủ trang tại nuôi heo hơn 500 con tại miền Bắc, và được anh giãi bày nỗi khổ:

Nhà tôi chuẩn bị phá sản đến nơi rồi. Heo giờ còn có triệu rưỡi một con tính trung bình. Bây giờ chạy vạy vay ngân hàng, anh em họ hàng cũng vay nhưng mà vay mãi rồi họ có cho vay nữa đâu. Bây giờ lỗ nhiều quá, mua lại bị ép giá nên không nỡ bán. Bây giờ bán cũng chết mà không bán cũng vẫn chết.

Chị Hoa, một chủ trang trại heo khác cho biết:

Như lợn nhà tôi mua về đã 1,6 triệu/con, lại còn tiền cám bã. Như vậy bán đi thấp nhất cũng phải được giá 33.000 đồng/kg thì mới hòa vốn, lên 35-37.000 đồng/kg thì mới có vài đồng lãi. Nhưng bây giờ heo xuống đến 22.000 đồng/kg có khi chỉ 20.000 đồng, còn lợn mà vừa vừa, không đẹp lắm thì chỉ 14.000 – 16.000 đồng. Tất cả giá nào dân cũng bán đổ bán tháo đi hết.

Chính phủ hỗ trợ ra sao?

Trước tình hình trên, bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, bộ Công thương và phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng vào những ngày cuối tháng tư tiến hành họp khẩn để bàn về các giải pháp giải cứu ngành chăn nuôi heo tại Việt Nam.

Các Bộ, ban ngành liên quan đã thảo luận và đưa ra nhiều biện pháp hỗ trợ người nuôi heo trong giai đoạn giá heo hơi ở Việt Nam được đánh giá là thấp nhất thế giới. Ông Tống Xuân Chinh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, thuộc Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn cho biết về các giải pháp này.

Đây là một vấn đề mà chúng tôi cũng đang huy động cả Chính phủ, hệ thống chính trị để giúp người nông dân trong lúc khủng hoản về thịt lợn. Chúng tôi đã kêu gọi các doanh nghiệp về thức ăn chăn nuôi để giảm giá cho bà con nông dân và đã có 5 doanh nghiệp lớn họ đã giảm từ 200-300 đồng/ kg thức ăn chăn nuôi. Chúng tôi cũng huy động rất nhiều công ty lớn về giết mổ, chế biến thu mua lợn cho bà con nông dân. Đồng thời cũng huy động các cơ quan đoàn thể, các doanh nghiệp cùng phối hợp thu mua lợn quá lứa cho bà con để giúp đỡ họ trong lúc khó khăn.

Trong cuộc họp ngày 24/4 do Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường triệu tập, một số công ty chăn nuôi cho biết đã thực hiện các biện pháp trợ giúp người nông dân. Điển hình như công ty Nam Hà Nội đã mua heo với giá cao hơn thị trường. Công ty Lái Thiêu, cho biết doanh nghiệp này hỗ trợ tiền thanh toán cho khách hàng, cho người dân nợ, giảm chi phí sản xuất, các chi phí khác. Công ty Dabaco cho biết đơn vị này đã giảm giá thức ăn 5-7% từ tuần trước, giảm giá bán con giống, tăng cường hỗ trợ kỹ thuật cho người chăn nuôi.

Khuyến khích người dân ăn thịt heo

Ngoài các giải pháp mà ông Tống Xuân Chinh vừa đề cập, hiện tại Bộ Nông nghiệp- Phát triển nông thôn cũng vừa gửi công văn hỏa tốc khuyến khích người dân đẩy mạnh phong trào "người Việt dùng hàng Việt", trong đó ưu tiên thịt heo. Mấy ngày gần đây, đặc biệt trong dịp lễ 30/4 -1/5, nhiều người dân trên các trang mạng xã hội đã đăng tải các hình ảnh, dòng trạng thái cho biết đang hưởng ứng phong trào ăn thịt heo để giúp đỡ người nông dân.

Tuy nhiên, một vấn đề được một số người dân đặt ra là giá thịt heo tại các chợ và siêu thị hiện vẫn rất cao, trung bình 70.000 – 80.000/kg. Như vậy nhiều người e rằng với giá thịt heo tại chợ cao như vậy, người dân muốn mua giúp cũng không thể mua được nhiều. Anh Lý Hồng Vĩnh lại nêu ra một vấn đề khác:

Chỉ là tạm thời thôi chứ ăn được bao nhiêu? Như trại nhà tôi hàng 500-600 con thử hỏi dân ăn được bao nhiêu? Nhà tôi mà thịt chắc cả xã ăn cả tháng cả năm chưa hết.

Nhận định về tình trạng giá heo hơi xuống thấp thê thảm trong khi giá thịt heo vẫn “bất di bất dịch”, ông Tống Xuân Chinh cho biết:

Thực ra ở Việt Nam do tình trạng chăn nuôi ở dạng nông hộ vẫn còn rất lớn cho nên chưa khép kín được chuỗi giá trị của thịt lợn. Chính vì vậy các công đoạn được cắt ra riêng biệt: giết mổ, lưu thông, phân phối. Chính vì vậy sự chia sẻ rủi ro và lợi nhuận trong chuỗi giá trị đó còn nhiều điều cần điều chỉnh bằng các chính sách và quy đinh. Nó thể hiện ở chỗ đầu vào thịt lợn hơi rất rẻ như vậy, nhưng thịt lợn đến tay bà con tiêu dùng chỉ giảm được rất ít, không tương ứng với đầu vào.

Tuy nhiên bộ Công thương vừa rồi đã quyết định sẽ làm việc với các doanh nghiệp để rà soát các khâu trung gian nhằm giảm chi phí trung gian, giảm sự chênh lệch giữa giá thu mua và giá bán lẻ. Ngoài ra Bộ này đã chỉ đạo các Sở Công Thương kêu gọi các Doanh nghiệp tham gia Chương trình bình ổn thị trường, ký kết hợp đồng tiêu thụ lợn thịt với các trang trại chăn nuôi.

Tôi chỉ mong muốn Nhà nước và bên Nông nghiệp làm sao đàm phán với bên Trung Quốc và giải quyết thế nào để tìm đầu ra cho dân chứ bọn tôi bây giờ vất vả quá.

- Chị Hoa, chủ trại heo

Bộ trưởng công thương Trần Tuấn Anh cho biết sẽ xem xét việc kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng nhà nước có chính sách hỗ trợ vốn vay cho các doanh nghiệp chế biến, giết mổ, kinh doanh thịt lợn tăng lượng thu mua và trữ đông thịt lợn chăn nuôi trong nước. Ngoài ra cũng sẽ đẩy mạnh tuyên truyền dể định hướng cho thị trường.

Mặc dù nhiều giải pháp được đưa ra nhưng hầu hết các hộ nông dân chăn nuôi heo cho biết họ chưa được nhận hỗ trợ gì từ phía Nhà nước. Nhiều hộ phản ánh với chúng tôi rằng giá thức ăn chăn nuôi vẫn cao như trước, và heo trong chuồng vẫn không có người mua. Trong tình cảnh tuyệt vọng, chị Hoa, một chủ trang trại heo khác bày tỏ mong ước:

Bây giờ khủng hoảng giá lợn như thế này, người nông dân chăm sóc lên con lợn như tôi chỉ mong muốn Nhà nước và bên Nông nghiệp làm sao đàm phán với bên Trung Quốc và giải quyết thế nào để tìm đầu ra cho dân chứ bọn tôi bây giờ vất vả quá. Nhiều nhà khóc than, ở chỗ tôi còn có người uất ức quá tự tử nữa cơ.

Trong một cuộc trao đổi ngắn với chúng tôi, tiến sĩ Đặng Kim Sơn- nguyên trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Nông nghiệp & Phát triển Nông thông Việt Nam, cho rằng nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do người dân tăng đàn và đổ sô vào nuôi heo dẫn đến cung vượt cầu, đồng thời thị trường thu mua phía Trung Quốc đột ngột hạn chế dẫn đến khủng hoảng đầu ra cho Việt Nam.