Philippines đính chính lời kêu gọi chiếm đảo của Tổng thống Duterte

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte thăm một căn cứ hải quân trên đảo Palawan nhân lễ kỷ niệm 120 năm thành lập Quân đội Philippine hôm 4/4/2017.

Việt Hà, phóng viên RFA

Ngay sau tuyên bố gây nhiều tranh cãi của Tổng thống Philippines, Rodrigo Duterte, kêu gọi binh sĩ chiếm đóng các đảo và bãi chưa có người ở ngoài Trường Sa, hôm 6 tháng 4, Bộ Quốc phòng nước này lên tiếng đính chính rằng Philippines không có ý định như vậy.

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Philippines, Thiếu tướng Restituto Padilla nói với báo giới vào hôm thứ năm, ngày 6 tháng 4, rằng Tổng thống Rodrigo Duterte đưa ra tuyên bố sau khi ông được một viên chức quốc phòng báo cáo tóm tắt về tình hình ở khu vực biển Đông và thực sự Tổng thống chỉ có ý nói đến các khu vực mà Philippines đã chiếm đóng rồi.

Hãng tin Reuters hôm 7 tháng 4 trích lời một giới chức hải quân của Philippines khẳng định điều này và nói thêm là việc Philippines đòi chiếm những đảo và bãi đá chưa có người ở là trái với tuyên bố về ứng xử của các bên trên biển Đông (gọi tắt là DOC) được ký vào năm 2002.

Bất nhất giữa Tổng thống và Bộ Quốc phòng

Nhận xét về những tuyên bố gây lẫn lộn gần đây từ phía chính quyền Philippines, thạc sĩ luật Hoàng Việt, thành viên Quỹ Nghiên cứu biển Đông của Việt Nam cho rằng đây không phải là lần đầu tiên Tổng thống Philippines có những phát biểu gây lẫn lộn như vậy.

Chuyện bất đồng này của ông Duterte đây không phải là lần đầu tiên. Nó đã xảy ra nhiều lần rồi từ khi ông mới đắc cử Tổng Thống. Đã có nhiều lần trống đánh xuôi kèn thổi ngược và Bộ Ngoại Giao phải vất vả đi cải chính với cộng đồng ASEAN và thế giới. Trước đây ông cũng có một số tuyên bố như là ông không thể chống lại được Trung Quốc, ông không muốn quân đội và cảnh sát Philippines bị tiêu diệt toàn bộ bởi Trung Quốc vì Philippines không có đủ năng lực và chắc có lẽ có nhiều phản ứng vì vậy ông đã đưa ra một tuyên bố mang tính cảm tính như vậy và tuyên bố như vậy sẽ vấp phải rất nhiều phản đối của các quốc gia.

Vào tháng 12 năm ngoái, Tổng thống Duterte cũng đe dọa sẽ bỏ thỏa thuận hợp tác quân sự ký giữa Mỹ và Philippines vào năm 2014 nếu Mỹ trữ các vũ khí tại những căn cứ ở Philippines vì ông không muốn Philippines bị rắc rối nếu có chiến ranh xảy ra giữa Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên vào tháng 1 năm nay, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana đã phải lên tiếng đính chính khi nói rằng ông không biết Tổng thống lấy thông tin này từ đâu nhưng ông đã đính chính. Bộ trưởng Quốc phòng Philippines sau đó cũng cho biết Tổng thống Duterte đã đồng ý cho quân đội Hoa Kỳ xây dựng các doanh trại và kho chứa nhiên liệu ở một số những căn cứ địa phương nơi quân Mỹ được phép trú đóng tạm thời theo thỏa thuận năm 2014.

Theo giáo sư Renato Cruz de Castro, chuyên gia thuộc trường đại học De la Salle của Philippines, Tổng thống Duterte đang phải chịu sức ép từ ngay trong chính phủ của mình liên quan đến chính sách của Philippines đối với Trung Quốc, cụ thể là trong tranh chấp về chủ quyền ở biển Đông, nhất là với bãi cạn Scaborough Shoal mà Trung Quốc chiếm được từ Philippines vào năm 2012.

Tổng thống Duterte đang ngồi trên một liên minh rất mong manh. Một mặt thì Bộ Ngoại giao muốn cải thiện quan hệ với Trung Quốc với sự ủng hộ của nhóm các nhà doanh nghiệp. Nhưng mặt khác thì quân đội Philippines rất nghi ngờ Trung Quốc. Nếu Trung Quốc vượt qua lằn ranh đỏ bằng cách xây dựng các cơ sở quân sự ở bãi Scaborough shoal thì Tổng thống Duterte sẽ phải đứng về phía quân đội.

Từ khi lên nắm quyền cho đến nay, Tổng thống Duterte vẫn luôn lên tiếng khẳng định mong muốn cải thiện quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc. Ông cũng nói là Philippines sẵn lòng bỏ phán quyết của tòa Trọng tài quốc tế đưa ra hồi năm ngoái trong vụ kiện giữa Philippines và Trung Quốc, sang một bên khi đàm phán với Trung Quốc.

Mới đây Tổng thống Philippines cũng lên tiếng nói rằng Philippines sẵn sàng hợp tác cùng khai thác tài nguyên thiên nhiên ở khu vực tranh chấp với Trung Quốc.

Philippines không đủ sức để chiếm các đảo

Ngay lập tức sau lời kêu gọi chiếm đảo của Tổng Thống Philippines, Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm 7 tháng 4 lên tiếng bày tỏ quan ngại về tuyên bố này, nói thêm Trung Quốc hy vọng Philippines sẽ kiểm soát những bất đồng trên biển giữa hai nước một cách hợp lý.

Theo dự kiến vào tháng 5 tới, Philippines và Trung Quốc sẽ có cuộc họp đầu tiên về cơ chế tham vấn song phương đẻ giải quyết những vẫn đề ở biển Đông.

Thạc sĩ luật Hoàng Việt cho rằng, mặc dù kêu gọi chiếm đảo, nhưng dù có muốn, Philippines cũng không có khả năng thực hiện điều này.

Ngay cả so tiềm lực hải quân của Việt Nam và Malaysia thì tiềm lực hải quân của Philippines cũng chưa thể so sánh được chứ đừng nói là với Trung Quốc. Cho nên tuyên bố này cũng chỉ mang tính chất là giống như của ông Donald Trump tức là đôi khi có tính dân túy.

Vào tháng trước, Tổng thống Philippines cũng cho biết ông không muốn đối đầu với Bắc Kinh vì lý do quân đội Philippines không đủ mạnh để bảo vệ an ninh quốc phòng.

Hãng tin AFP trích lời chuyên gia về luật biển của Philippines ông Jay Batongbacal cho biết tất cả các thực thể lớn khác ở Trường Sa mà Manila đòi chủ quyền đều đã được quân đội các nước khác chiếm đóng. Chỉ có một vài bãi đá là chưa có quân lính nhưng chính phủ Philippines muốn thoái lui khỏi tuyên bố mới đây của Tổng thống Duterte.

Bộ quốc phòng Philippines mới đây cho hay Philippines hiện chỉ có kế hoạch nâng cấp một số các cơ sở hiện có của nước này ngoài Trường Sa như doanh trại, hệ thống nước và chất thải, đèn biển, máy phát điện và nơi trú ẩn cho ngư dân. Hiện Philippines chiếm giữ 9 thực thể ở khu vực biển Đông.

Trung Quốc là nước đòi chủ quyền phần lớn khu vực biển Đông. Theo Minh bạch Hàng hải thuộc Trung tâm Nghiên cứu và Chiến lược Quốc tế (CSIS) tại Washington DC hôm cuối tháng 3, Trung Quốc hiện đã gần hoàn tất việc xây dựng ba đường băng để đáp máy bay chiến đấu ở Trường Sa, cho phép nước này triển khai các máy bay chiến đấu và vũ khí quân sự khác ra khu vực tranh chấp khi cần.

Theo tờ The Diplomat, hải quân Trung Quốc vào hồi đầu tháng này cũng hạ thủy một tàu hộ tống có tên lửa dẫn đường loại 054 A Jiangkai II 4,000 tấn. Hiện Trung Quốc có khoảng 23 đến 25 tàu dạng này và các tàu này được dùng chủ yếu trong các hoạt động tuần tra tại khu vực biển Đông.